Blue Monday czyli najsmutniejszy dzień w roku - czy aby na pewno?

Wiele osób słyszało o tak zwanym Blue Monday, czyli o smutnym poniedziałku - najbardziej depresyjnym dniu w roku. Jest to ruchome „święto”, które każdego roku wypada w innym dniu. Zawsze wypada w trzeci poniedziałek stycznia. W 2024 Blue Monday wypada 15 stycznia. Jednak czy jest w tym ziarno prawdy, czy to zwykła manipulacja?

Co to Blue Monday?

Blue Monday to po angielsku dosłownie, smutny poniedziałek. Termin ten pierwszy raz został użyty w 2005 roku przez psychologa z Cardiff University- Cliffa Arnalla. W założeniu tego naukowca dzień ten ma być najsmutniejszym i najbardziej depresyjnym dniem w całym roku. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest kilka:

• krótkie dni, a przez to mała ilość światła słonecznego, które negatywnie wpływają na nasze samopoczucie
• złamanie postanowień noworocznych- wiele osób zakłada sobie postanowienia noworoczne, których nie jest w stanie spełnić, najczęściej wytrzymują kilka tygodni
• pogoda - jest zimno, pochmurnie a często wręcz deszczowo co również negatywnie odbija się na psychice
• zadłużenie - koniec roku i co za tym idzie, wejście w nowy rok dla wielu budżetów domowych może być bardzo napięty
• okres poświąteczny związany z Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem, czyli świadomość o tym, że radosny okres świąteczny już się skończył

Kiedy wypada Blue Monday?

Wymienione przyczyny były głównymi zmiennymi w modelu matematycznym Cliffa Arnalla, które pozwoliły mu wyliczyć, że najsmutniejszy dzień w roku przypada zawsze na trzeci poniedziałek stycznia. W roku 2024 będzie to więc 15 stycznia.

A jednak mit!

Jednak już w 2018 roku autor Blue Monday zaczął wycofywać się ze swojego odkrycia. Lata utrwalania tego zjawiska w popkulturze zrobiły jednak swoje i teraz wiele osób uważa, że Blue Monday istnieje na poważnie. Naprawdę jednak był to sprytny chwyt marketingowy biura podróży Sky Travel, które chciało wiedzieć kiedy jest najlepszy czas na rezerwację wycieczki i tym samym przedstawiać bardziej korzystną ofertę promocyjną dla swoich klientów. Wymyślenie najsmutniejszego dnia w roku było więc sprytną zagrywką by sprzedawać więcej wycieczek do ciepłych i słonecznych krajów, by zapomnieć o nieszczęściu rzekomego najsmutniejszego dnia w roku.

Kontrowersje

Blue Monday można by traktować jako nieszkodliwe zjawisko społeczne, gdyby nie trywializowało depresji- groźnej choroby psychicznej, która może objawiać się nie tylko nadmiernym smutkiem. Wielu naukowców, szczególnie tych zajmujących się tematem depresji uważa, że termin ten może przyczynić się do zniekształcania i nieprawidłowego zrozumienia kwestii związanych z depresją, a także może być postrzegany jako przykład wykorzystywania tematu zdrowia psychicznego w celach marketingowych. Eksperci z dziedziny psychologii i zdrowia psychicznego zaleca ostrożność w używaniu tego terminu i zachęca do bardziej złożonego podejścia do zrozumienia i wsparcia osób zmagających się z depresją.

Depresja

Depresja to poważna choroba, która polega na zaburzeniach nastroju (może pojawić się smutek, pesymistyczne podejście do życia i siebie samego, brak możliwości odczuwania przyjemności, a w skrajnych przypadkach myśli samobójcze). Jeśli stan obniżonego nastroju trwa ponad dwa tygodnie i wyraźnie wpływa na codzienne życie, to możemy mówić o zaburzeniach depresyjnych. Mogą one prowadzić do zaburzeń apetytu, bezsenności czy zaburzeń seksualnych, koncentracji i uwagi, a także mogą pojawić się dobowe wahania nastroju oraz nieuzasadniony lęk.

Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja to jedna z najczęstszych przyczyn niesprawności i niezdolności do pracy na świecie. Jest to również jedna z najczęstszych chorób psychicznych. Szacuje się, że cierpi na nią w ciągu całego życia nawet kilkanaście procent populacji osób dorosłych.

Przyczyny depresji

Nie można jednoznacznie określić jednej i głównej przyczyny depresji. Choroba ta rozwija się przez dłuższy czas i wpływ na nią ma wiele, różnego typu czynników. Możemy wyróżnić trzy kategorie przyczyn depresji:

• czynniki biologiczne - uwarunkowania genetyczne, stan zdrowia, uzależnienia czy poziom neuroprzekaźników w mózgu
• czynniki psychologiczne - stresujące momenty w życiu czy złe relacje rodzinne i społeczne
• czynniki społeczne i kulturowe - wśród tych czynników możemy znaleźć te zawarte w modelu matematycznym Cliffa Arnalla, takie jak sytuacja zawodowa i finansowa

Leczenie

Aktualnie dostępne są bardzo skuteczne farmakologiczne metody leczenia depresji. Można także próbować metod niefarmakologicznych. Możliwości jest całkiem sporo ale zawsze w pierwszej kolejności należy skonsultować się ze specjalistą w tej sprawie. Nie zawsze musi to być od razu lekarz psychiatria. Na samym początku można skonsultować się również z lekarzem pierwszego kontaktu.

Poza metodami farmakologicznymi można także zastosować psychoterapię, psychoedukację czy fototerapię. Ponadto prawidłowa dieta i aktywność fizyczna są naprawdę skutecznym sposobem na poprawę nastroju i mogą być ważną częścią złożonej terapii przeciwdepresyjnej.

Gdzie szukać pomocy?

Warto także wiedzieć, że istnieją bezpłatne infolinie, gdzie osoby szukające pomocy mogą ją otrzymać:

• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji - 22 594 91 00
• Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym - 116 123
• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży - 116 111
• ITAKA – Antydepresyjny telefon zaufania - 22 484 88 01

Bibliografia:

• Ł. Święcicki; Depresja zimowa - epidemiologia, etiopatogeneza, objawy i metody leczenia; Forum Medycyny Rodzinnej; 2007; tom 4; nr 3; 376-383
• B. Bereza; Depresja sezonowa - wybrane aspekty diagnostyczne i terapeutyczne; Pediatr Med Rodz; 2009; 5; 2; 113-119 www.pacjent.gov.pl; https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/kiedy-smutek-jest-choroba; [data dostępu 10.01.2024]

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski