Jak poprawić układ odpornościowy u dzieci i zmniejszyć ryzyko infekcji?

Temat odporności u dzieci to zagadnienie, które powraca do aptek i przychodni każdej jesieni. Dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym mogą przechodzić nawet 10 do 12 infekcji rocznie. Kiedy kolejny katar lub kaszel powinien budzić niepokój? Czy są sposoby na odporność dla dzieci?

Czym jest odporność i skąd się bierze u dzieci?

Układ odpornościowy to złożona sieć komórek, tkanek i narządów, które współpracują ze sobą w celu identyfikacji i niszczenia szkodliwych patogenów jak wirusy, bakterie i grzyby. Istnieją dwa typy odporności – wrodzona oraz swoista. Odporność wrodzona jest pierwszym czynnikiem obronnym organizmu – działa szybko, lecz mało precyzyjnie. Z kolei odporność nabytą człowiek kształtuje przez całe życie. Składają się na nią różnego rodzaju przeciwciała (również te przekazane przez matkę), makrofagi, limfocyty czy granulocyty. Odporność nabyta jest kształtowana w ciągu całego naszego życia – dzieje się tak również poprzez przebyte choroby. Dlatego dzieci chorują częściej niż dorośli – ich układ odpornościowy jest jeszcze nierozwinięty i gwałtownie reaguje po każdym kontakcie z patogenem. Jednak każdy kontakt pozwala nauczyć się go identyfikować i szybciej zwalczać w przyszłości (podobnie działają szczepionki, tylko bez wywoływania choroby). Dlatego też małe dzieci mają jak najbardziej prawo do nawet 12 infekcji rocznie i wcale nie powinno nas to aż tak bardzo martwić. Wraz z wiekiem i rozwojem układu immunologicznego dziecka tych infekcji powinno być coraz mniej.

Naturalne sposoby na wzmocnienie organizmu dziecka

Co możemy zrobić aby wzmocnić odporność u dziecka? Układ immunologiczny rozwija się samoczynnie, jednak zawsze możemy wdrożyć kilka zachowań aby mu to ułatwić, jak na przykład:

• stosowanie zdrowej i zbilansowanej diety zawierającej odpowiednie ilości warzyw, owoców, chudego mięsa czy pełnoziarnistego pieczywa
• zachęcanie do aktywności fizycznej na świeżym powietrzu jak i częste wietrzenie pokoju
• prawidłowe ubieranie dziecka w zależności od temperatury – nadmierne przegrzewanie dziecka jest niewskazane
• stosowanie filtrów przeciwsłonecznych aby dziecko nie doznało oparzeń słonecznych – skóra jest pierwszą linią obrony organizmu przed drobnoustrojami
• zadbanie o prawidłowy, nieprzerwany sen, który pozwala organizmowi dziecka się zregenerować
• nauka prawidłowych praktyk higienicznych – jak częste mycie rąk (nie mylić z dezynfekcją silnymi środkami przeciwbakteryjnymi, gdyż może to przynieść odwrotny skutek), zakrywanie ust i nosa podczas kichania, unikanie kontaktu z zarażonymi osobami
• szczepienia ochronne – są niezwykle istotne gdyż zapewniają kompleksową ochronę przed wieloma chorobami i ich potencjalnymi powikłaniami, szczepionki uczą układ odpornościowy rozpoznawać i zwalczać różne choroby zakaźne bez wywoływania u dziecka tej choroby

Leki wzmacniające układ immunologiczny dla dzieci

Czy istnieją leki na odporność dla dzieci? Co możemy podawać dziecku by lepiej stymulować układ odpornościowy? W pierwszej kolejności możemy podawać witaminy – szczególnie ważne jest to u niemowląt, gdy nie zawsze otrzymują odpowiednią ich ilość z pokarmem. Witaminy na odporność dla dzieci to przede wszystkim witaminy C i D. Witamina C jest silnym przeciwutleniaczem i antyoksydantem a witamina D to ważny składnik układu immunologicznego, która warunkuje jego prawidłowe działanie. Do mikroelementów mających wpływ na układ immunologiczny zaliczymy również cynk. Szukając suplementu lub leku uodparniającego dla dzieci bez recepty dobrze upewnić się, że mają ten ważny pierwiastek w składzie.

Wartymi uwagi preparatami na odporność dla dzieci są także te zawierające w swoim składzie wyciągi z jeżówki purpurowej, pelargonii czy czarnego bzu. Związki chemiczne zawarte w tych surowcach zielarskich wykazują lekkie działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i immunomodulujące – czyli wzmacniające odporność. Wyciągi z tych ziół są częstymi składnikami wielu syropów na odporność dla dzieci. Można je także stosować w trakcie trwającego przeziębienia by zniwelować jego objawy.

Wiele nowych badań naukowych sugeruje, że duży wpływ na odporność u dzieci i dorosłych mają również bakterie bytujące w naszym ciele. Są to tak zwane „dobre bakterie” i wszelkie zaburzenia tej mikrobioty mogą szkodzić prawidłowemu działaniu układu odpornościowego. Dlatego też w wielu infekcjach dziecięcych, szczególnie przebiegających z objawami brzusznymi warto stosować probiotyki. Leki i suplementy zawierające dobroczynne kultury bakterii mogą przyspieszyć odbudowę prawidłowej flory jelitowej, czy złagodzić niektóre dolegliwości takie jak np. biegunki. Warto nadmienić, że każda antybiotykoterapia osłabia mikrobiotę jelitową i w tym okresie tym bardziej warto stosować probiotyki.

Co na wzmocnienie po chorobie?

Najważniejsze by dziecko szybko i w pełni wróciło do zdrowia po chorobie to dobry odpoczynek. W przypadku przeziębień i grypy przebiegającymi z wysoką gorączką, organizm dziecka jest bardzo osłabiony. Trzeba pamiętać, że leki przeciwgorączkowe tylko obniżają podwyższoną temperaturę – absolutnie nie dodają one dziecku większych sił i dlatego ważne jest, by go nie forsować w tym okresie. Nie oznacza to również, że dziecko ma cały czas leżeć w łóżku pod kołdrą. Umiar i rozsądek jest w tym czasie największym sprzymierzeńcem. Cały czas trzeba też pamiętać, że sen najlepiej regeneruje organizm. W przypadku chorób przebiegających z biegunką czy wymiotami należy pamiętać o prawidłowym nawodnieniu dziecka – pomocne tutaj będą także dobre elektrolity (trzeba zwrócić uwagę na tak zwaną osmolarność, która powinna mieścić się w przedziale 200-240 mOsm/l).

Kiedy nawracające infekcje powinny nas niepokoić?

Trzeba pamiętać, że małe dzieci mają prawo chorować nawet do 12 razy w ciągu roku (przeważająca większość z nich ma charakter wirusowy). Uwagę powinny zwrócić jednak choroby wymagające stosowania antybiotyku, ciężkie postaci zakażeń (w tym szpitalne) oraz cykliczność objawów, a także powtarzające się zapalenia w obrębie uszu. W przypadku tych ostatnich konieczna jest ocena słuchu u dziecka, aby wykluczyć przewlekłe, wysiękowe zapalenie ucha mogące skutkować zaburzeniami słuchu i rozwoju mowy.

Bibliografia:

• A. Kościej, U. Skotnicka-Graca, I. Ozga; Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności u dzieci; Probl Hig Epidemiol; 2017; 98 (2); 110-117
• E. Kuchar; Zakażenia i układ odpornościowy u dzieci; Prakt Lek; 2013; 91; 14
• B. Tokarz-Deptuła, W. Deptuła; Probiotyki, a układ odpornościowy przewodu pokarmowego ssaków; Post. Mikrobiol.; 2017; 56; 2; 157-162

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski