Nuvaxovid to najnowsza broń w walce z koronawirusem SARS-CoV-2

Pandemia Covid-19 była niewątpliwie szokiem dla całego świata. Wystarczy podać jedną liczbę - 676 milionów. Tyle osób w latach 2019 do 2023 zaraziło się koronawirusem SARS CoV-2 wywołującym chorobę Covid-19. Świat rozpoczął wtedy globalny wyścig w celu stworzenia szczepionki na tego wirusa. Pierwsze powstały na przełomie 2020 i 2021 roku, a teraz wprowadzono kolejną - Nuvaxovid.

Covid-19 - epidemiologia

Od grudnia 2019 do października 2023 na Covid-19 zachorowało ponad 676 milionów osób, z czego ponad 6,8 miliona zmarło. Najwięcej przypadków odnotowano w USA, Japonii, Niemczech, Rosji czy w Korei Południowej. Jak każdy chyba wie, wirus SARS-Cov-2 zapoczątkował globalną pandemię w chińskiej prowincji Wuhan, skąd rozprzestrzenił się na cały świat.

Koronawirus SARS-CoV-2 bardzo szybko migrował po świecie - jego zakaźność była dużo wyższa niż na przykład wirusa grypy, co sprawiało, że jeden chory pacjent mógł zarazić dużą część osób, z którymi się stykał. W miarę postępu pandemii, wirus wywołujący Covid-19 mutował, zwiększając skuteczność swojego działania (pierwsze były warianty alfa, beta i delta, a następnie lambda czy omikron). Różnice między tymi odmianami często były niewielkie. W miarę upływu czasu śmiertelność z powodu Covid-19 malała, tak jak i liczba przypadków. 1 lipca 2023 na terenie Polski oficjalnie zniesiono stan zagrożenia epidemicznego. Na tę chwilę większość pacjentów przechodzi chorobę Covid-19 jak poważniejsze przeziębienie - ale czy to oznacza, że nie ma się już czego bać?

Pierwsze szczepionki na Covid

Na przełomie 2020 i 2023 roku wprowadzono na rynek pierwsze szczepionki na Covid. Były to preparaty Comirnaty firmy Pfizer w połączeniu z BioNTech oraz Spikevax firmy Moderna. Były to szczepionki produkowane w technologii mRNA. Metoda ta była rozwijana przez kilkadziesiąt lat, by w obliczu globalnej pandemii, bardzo szybko wdrożyć skuteczną profilaktykę przeciwwirusową na całym świecie.

Jak działa szczepionka na Covid? W uproszczeniu technologia mRNA polegała na wszczepieniu do organizmu fragmentu genu wirusa, który kodował charakterystyczne tylko dla niego białko budujące kolec tegoż wirusa (cały koronawirus jest otoczony tymi kolcami niczym korona-stąd nazwa całej grupy wirusów). Organizm następnie produkował białko obcego pochodzenia i jednocześnie wytwarzał przeciwko niemu swoje przeciwciała. Białka wirusa zostawały wyeliminowane, a przeciwciała pozostawały przez dłuższy czas w organizmie, wyuczone już w odnajdywaniu tego konkretnego białka i eliminowaniu go. Przy kolejnym kontakcie z wirusem, przeciwciała były już w dużej ilości gotowe do natychmiastowego działania.

Jednak nowa technologia i szybkie wdrożenie skutecznej szczepionki na Covid-19 wzbudziły pewne obawy i podejrzenia wśród niektórych osób. Obawiały się one szczególnie skutków ubocznych szczepionki na Covid. Całkiem niesłusznie, ponieważ szczepionki tworzone w technologii mRNA wywołują niewielkie działania niepożądane, a najczęstszym z nich był ból w miejscu ukłucia, który szybko przemijał.

Jak długo działa szczepionka na Covid-19? Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie z powodu krótkiego okresu, w jakim badane są te szczepionki. Wielu ekspertów uważa, że ochrona zapewniana przez szczepionki na Covid-19 nie jest wieczna i może wymagać dawek przypominających (boosterów) w miarę upływu czasu. Wstępne dane mówią o kilkumiesięcznej skuteczności ochrony. Jednak czas ten może ulec skróceniu z powodu ewolucji wirusa, pojawiania się nowych wariantów, czy też naturalnej utraty odporności w organizmie. Jednym z najnowszych wariantów wirusa powodującego Covid jest Kraken. I właśnie z myślą o tej odmianie wprowadzono nową szczepionkę.

Szczepionka na Krakena - Nuvaxovid

Do października 2023 na całym świecie podano ponad 13 miliardów szczepionek wszystkich typów. Szczepionka Nuvaxovid dopiero niedawno weszła do powszechnego użytku, dlatego jej sprzedaż jeszcze nie jest tak okazała. Producentem Nuvaxovidu jest amerykańska firma Novavax.

Czym się różni od innych szczepionek?

Jak było wspomniane, pierwsze szczepionki były produkowane w technologii mRNA. Nuvaxovid jest szczepionką białkową - oznacza to, że w szczepionce jest już gotowe białko S wirusa, które podaje się szczepionemu pacjentowi. Zamiast więc wszczepiać do organizmu instrukcję jak wykonać białko S, podaje się już gotowe białko S, po czym organizm zaczyna od razu wytwarzać w dużych ilościach przeciwciała skierowane przeciwko tej obcej substancji. Technologię tę wykorzystano w tworzeniu szczepionki na wirusa grypy, HPV czy WZW typu B.

Czy Nuvaxovid powoduje jakieś działania niepożądane?

Jak każdy preparat leczniczy, także i ten preparat może powodować pewne skutki uboczne. Według ChPL szczepionki Nuvaxovid (czyli Charakterystyki Produktu Leczniczego) do najczęstszych działań niepożądanych należą:

• bóle głowy
• nudności i wymioty
• mialgia i artralgia (bóle mięśni i stawów)
• tkliwość, ból, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia
• zmęczenie, złe samopoczucie, gorączka, dreszcze, ból kończyn

Są to objawy stosunkowo lekkie i szybko przemijające. W badaniach przedrejestracyjnych tej szczepionki wykazano jej dobrą tolerancję i korzystny profil bezpieczeństwa.

Od ilu lat szczepionkę na Covid można podawać?

Według oficjalnego ChPL szczepionkę Nuvaxovid podaje się osobom dorosłym, które ukończyły 18 rok życia. Podawana jest ona domięśniowo w cyklu obejmującym 2 dawki po 0,5 mL każda. Zaleca się podanie drugiej dawki po upływie 3 tygodni od podania pierwszej dawki.

W praktyce klinicznej podaje się ją jednak już od 12 roku życia zachowując ten sam schemat dawkowania.

 

Ile kosztuje szczepionka na Covid?

Nic - szczepionki te są darmowe i można się nimi zaszczepić w odpowiednich punktach szczepień bez żadnych opłat. Potrzebne jest jednak skierowanie na szczepienie, które najczęściej jest wystawiane automatycznie.

 

Czy warto przyjmować dawki przypominające?

W obliczu coraz łagodniejszych objawów Covid-19 wiele osób zadaje sobie pytanie - czy warto przyjmować kolejne dawki przypominające szczepionki? Odpowiedź na to pytanie ciągle jest twierdząca - unikając zakażenia nie tylko chronimy siebie przed chorobą, ale również podtrzymujemy tak zwaną odporność populacyjną. Choć dla osób dorosłych i zdrowych Covid-19 nie stanowi dziś dużego zagrożenia musimy pamiętać o populacji dzieci, osób z obniżoną odpornością i seniorów, którzy albo nie mogą przyjąć szczepienia albo odpowiedź na szczepienie jest u nich niewystarczająca. Dla osób z ciężkimi chorobami towarzyszącymi, jak również najmłodszej i najstarszej populacji - zakażenie COVID-19 wciąż stanowi istotne zagrożenie zdrowotne i może powodować liczne komplikacje.

Duży odsetek wyszczepionych pacjentów utrudnia również wirusowi krążenie między ludźmi i mutowanie. Oznacza to, ze obniżamy w ten sposób ryzyko powstania kolejnej, bardziej niebezpiecznej wersji Covid-19, która ponownie mogłaby sparaliżować naszą planetę.

Bibliografia:

• Medycyna Praktyczna; Co aktualnie wiadomo o tolerancji i bezpieczeństwie szczepionki Nuvaxovid przeciwko COVID-19?; https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/337642,co-aktualnie-wiadomo-o-tolerancji-i-bezpieczenstwie-szczepionki-nuvaxovid-przeciwko-covid-19; [data dostępu 26.12.2023]
• Medycyna Praktyczna; Co wiadomo o skuteczności szczepionki Nuvaxovid przeciwko COVID-19 https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/337459,co-wiadomo-o-skutecznosci-szczepionki-nuvaxovid-przeciwko-covid-19; [data dostępu 26.12.2023]
• Charakterystyka Produktu Leczniczego Nuvaxovid; https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2021/20211220154520/anx_154520_pl.pdf; [data dostępu 26.12.2023]

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski