Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją

Depresja to jedna z najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych XXI wieku, a co najgorsze- problem ten wciąż narasta. Jak z nim walczyć?

Depresja- choroba o wielu twarzach

Lead: Depresja to naprawdę groźna i podstępna choroba. Jest tym groźniejsza, gdyż bardzo długo rozwija się w sposób niemalże niewidoczny. Nie ma żadnych badań laboratoryjnych, żadnych badań obrazowych czy diagnostycznych, które mogłyby w sposób jednoznaczny potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Jak więc walczyć z tak zakamuflowanym przeciwnikiem? 23 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Depresją- wydarzenie, które ma na celu zwiększenie świadomości społecznej o tej chorobie.

Co to depresja?

Depresja to choroba, która powoduje obniżony nastrój lub utratę zdolności do odczuwania przyjemności i zainteresowania różnymi czynnościami przez dłuższy czas. Choroba ta różni się od zwykłych zmian nastroju i uczuć związanych z życiem codziennym. Może wpływać na wszystkie aspekty życia, w tym na relacje z rodziną, przyjaciółmi i społecznością.

Statystyka

Depresja to czwarta, najpoważniejsza choroba na świecie. W samej Polsce choruje na nią 4 miliony pacjentów, a w skali świata jest to ok 300 milionów osób. Jest to także jedna z najczęstszych przyczyn samobójstw na świecie. Niestety, szacuje się, że tylko połowa przypadków depresji jest prawidłowo zdiagnozowana, a wśród tych prawidłowo rozpoznanych przypadków, tylko jedna trzecia pacjentów jest leczona w sposób prawidłowy.

Depresja występuje około 50% częściej u kobiet niż u mężczyzn. Ponadto na całym świecie około 10% kobiet w ciąży oraz tych, które właśnie urodziły, doświadcza depresji. Co roku w wyniku samobójstwa umiera ponad 700 000 osób. Depresja może sama w sobie nie zabija chorego, ale może jak najbardziej być przyczyną popełnienia przez niego samobójstwa- dlatego tak ważne jest, by nie bagatelizować tej choroby!

Jakie objawy przejawia osoba chora na depresję

Początkowo nie jest łatwo zauważyć objawy depresji. Można ją łatwo pomylić z wahaniami nastroju. Jednak, gdy objawy te utrzymują się przez większą część dnia, prawie codziennie oraz trwają ponad dwa tygodnie to możemy zacząć mówić o epizodach depresji. Może być wiele objawów depresji, które pojedynczo mogą, lecz nie muszą wcale świadczyć o chorobie. Jednak, gdy trwają przez dłuższy czas i/lub jest ich więcej to może to być sygnał, by udać się do specjalisty. Jakie są objawy fizyczne i psychiczne depresji?

Depresja- objawy psychiczne:

• zaburzenie koncentracji;
• lęk;
• myślenie katastroficzne;
• ograniczenie aktywności życiowej;
• stopniowa utrata radości z życia;
• anhedonia - niezdolność do odczuwania radości z rzeczy i czynności;
• obniżona samoocena;
• myśli samobójcze.

Depresja - objawy somatyczne:

• biegunki, zaparcia, bóle brzucha;
• uczucie duszności, bóle w klatce, uczucie kuli w gardle;
• parestezje;
• kołatanie serca, zaburzenie rytmu;
• zmniejszenie lub utrata apetytu;
• zaburzenia snu;
• spadek libido.

Rodzaje depresji

Możemy wyróżnić kilka rodzajów depresji, które co do zasady dają podobne objawy, jednak mogą się różnić drobnymi szczegółami jak przyczyna powstania czy dominujący objaw. Najczęściej możemy spotkać:

• chorobę afektywną-dwubiegunową- inaczej depresyjno-maniakalna, charakteryzuje się ona występowaniem naprzemiennie fazy depresyjnej i fazy maniakalnej;

• depresję endogenną- najprościej ujmując powodem choroby są zaburzenia układu nerwowego i dlatego nie musi być żadnej zewnętrznej przyczyny, która mogłaby wywołać depresję (jak śmierć kogoś bliskiego, czy utrata pracy);
• depresja lękowa- wiąże się z częstymi napadami lękowymi, które są dominującym objawem tej odmiany depresji;
• depresja sezonowa- ma związek z mniejszą ilością światła słonecznego, a więc nasila się w okresie jesienno-zimowym;
• depresja poporodowa- jest to szczególny rodzaj depresji, która dopada tylko kobiety w ciąży i krótko po porodzie. Szacuje się, że może to dotyczyć od 7% do nawet 20% kobiet. O czym trzeba koniecznie wiedzieć to fakt, że depresję poporodową można skutecznie i bezpiecznie leczyć farmakologicznie, nawet gdy matka karmi dziecko własnym mlekiem!

Jak sobie radzić z depresją?

Aktualnie jest wiele metod leczenia depresji- zarówno farmakologicznych jak i niefarmakologicznych. Jest oczywiście możliwość leczenia depresji bez leków- trzeba to jednak robić bardzo umiejętnie. Zawsze trzeba być pod opieką specjalisty, który powinien dobrać odpowiedni rodzaj terapii.

Farmakoterapia

Leczenie farmakologiczne depresji musi być prowadzone pod kontrolą specjalisty, na podstawie obrazu klinicznego pacjenta i jego stanu zdrowia. Leki przeciwdepresyjne należy przyjmować codziennie, ale nie można oczekiwać natychmiastowych efektów- ich działanie będzie widoczne najwcześniej po 2 lub nawet 4 tygodniach. Trzeba pamiętać, że choć leki przeciwdepresyjne mogą wywoływać pewne efekty uboczne, to całościowa terapia nie jest uciążliwa i charakteryzuje się wysoką skutecznością. Podstawowymi lekami stosowanymi w terapii depresji są:

• SSRI (Selektywne Inhibitory Wychwytu Zwrotnego Serotoniny) - Citalopram, Escitalopram, Fluoksetyna, Fluwoksamina, Paroksetyna, Sertralina
• SNRI (Inhibitory Wychwytu Zwrotnego Serotoniny i Noradrenaliny) - Wenlafaksyna, Duloksetyna
• NDRI (Inhibitory Wychwytu Zwrotnego Noradrenaliny i Dopaminy) - Buproprion
• Agonista MT1 i MT2/ Antagonista 5-HT2 – Agomelatyna
• Leki o innym mechanizmie działania – Mianseryna, Mirtazapina, Reboksetyna, Trazodon, Wortioksetyna

Surowcem zielarskim o działaniu przeciwdepresyjnym i przeciwlękowym jest słynny dziurawiec zwyczajny. Napary z tego ziela można zażywać w łagodnych postaciach choroby. Nie jest jednak wskazane by samodzielnie łączyć go z lekami przeciwdepresyjnymi z uwagi na liczne interakcje jakie może wywołać. W przypadku ciężkiej odmiany choroby, wskazane będzie leczenie depresji w warunkach szpitalnych, gdzie specjaliści pomogą ustabilizować stan pacjenta na tyle, by mógł on kontynuować leczenie w warunkach domowych.

Metody niefarmakologiczne

Leczenie farmakologiczne jest z reguły dobrze tolerowane i bezpieczne. Jeśli jednak z jakichś powodów nie może być stosowane, można rozważyć leczenie niefarmakologiczne. Zalicza się do nich:

• psychoterapię i psychoedukację
• prawidłową dietę i aktywność fizyczną
• fototerapię
• elektrowstrząsy (choć kontrowersyjne to jednak dalej są stosowane)

Gdzie szukać pomocy?

Co możesz zrobić dla siebie, jeśli czujesz się źle z powodu depresji? Staraj się wykonywać czynności, które dotychczas sprawiały Ci przyjemność. Bądź w kontakcie z przyjaciółmi, rodziną i życzliwymi Ci osobami. Ćwicz, uprawiaj sport, wychodź na świeże powietrze- nie zamykaj się samemu w domu. Unikaj alkoholu i używek. Istnieją całodobowe i bezpłatne centra wsparcia dla osób z problemami psychicznymi.

Całodobowa Linia Wsparcia 800 70 2222

Pamiętajmy także, że istnieje ponownie telefon zaufania dla dzieci, który jest bezpłatny i czynny codziennie od 12:00 do 22:00.

Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111

Bibliografia:

M. Osińska, A. Kazberuk, K. Celińska-Janowicz, R. Zadykowicz, E. Rysiak; Depresja- choroba cywilizacyjna XXI wieku; Geriatria; 2017; 11; 123-129

S. Murawiec; Rozpoznawanie i leczenie depresji w praktyce lekarza POZ- aspekty praktyczne; Lekarz POZ; 2017; 5; 338-343

J. Pełka-Wysiecka; J. Samochowiec; Depresja- czy faktycznie zróżnicowana farmakoterapia; Psychiatria; 2014; tom 11; nr 3; 141-147

www.gov.pl; 23 LUTY - Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją; https://www.gov.pl/web/psse-augustow/23-luty---ogolnopolski-dzien-walki-z-depresja [data dostępu 08.02.2024]

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski