Opalanie pod nadzorem - jak przygotować się do lata

Nadejście lata to niezwykle radosny czas, który zwiastują słoneczne dni i plany urlopowe. Zanim jednak wyruszymy na zasłużony odpoczynek, warto pomyśleć o potrzebach naszej skóry, dla której promienie słoneczne nie zawsze zwiastują relaks. Późna wiosna i lato to czas, kiedy skóra wymaga szczególnej uwagi. Co powinno znaleźć się w wakacyjnej walizce, aby prawidłowo pielęgnować skórę na wakacjach i bezpiecznie się opalać?

Czy wolno się jeszcze opalać?

Dermatolodzy coraz częściej przypominają o niebezpieczeństwach związanych z nadmiernym korzystaniem z promieni słonecznych, zwłaszcza rosnącej liczbie zachorowań na czerniaka skóry, ale również inne zmiany przedrakowe skóry i jej przydatków. Opalanie, choć jest niezwykle przyjemną częścią letniego wypoczynku musi być prowadzone z rozsądkiem i po zabezpieczeniu skóry filtrem przeciwsłonecznym dostosowanym do jej potrzeb. Nie zaleca się opalania u dzieci do 3 roku życia, których bardzo delikatna skóra łatwo ulega poparzeniom słonecznym i trwałym uszkodzeniom. Dla dzieci dedykowane są filtry słoneczne (dla najmłodszych filtry mineralne) z wysoką ochroną (SPF>50- tak zwane blokery słoneczne). W godzinach największego nasłonecznienia – zwykle od 11:00 do 14:00 dzieci nie powinny w ogóle przebywać na słońcu. Ostrożnie do opalania powinny również podchodzić osoby stosujące na stałe leki- niektóre z nich mogą wywoływać reakcje fototoksyczne (przebarwienia skórne, odczyny alergiczne, rumień i podrażnienie). Jeśli chorujesz przewlekle lub zażywasz nowe leki- sprawdź uważnie ich ulotkę lub poproś o pomoc farmaceutę.

Czym kierować się wybierając filtr słoneczny?

Filtr słoneczny powinniśmy wybierać przede wszystkim kierując się potrzebami naszej skóry i jej fototypem. W populacji europejskiej wyróżnia się 5 fototypów skórnych, które różni kolor skóry, oczu, włosów, a przede wszystkim wrażliwość na działanie promieni słonecznych. Fototyp skóry ludzkiej zależy od stężenia w organizmie melaniny, która barwi nie tylko skórę, ale także włosy i tęczówkę oka. Osoby z fototypem I posiadają najmniejszą ilość melaniny i najłatwiej ulegają poparzeniom słonecznym. Im więcej melaniny w skórze, tym wyższy fototyp i szybszy proces opalania na kolor brązowy, bez fazy rumienia skórnego.

Niezależnie od wybranej siły ochrony przeciwsłonecznej, musimy pamiętać o kilku generalnych zasadach aplikacji tego preparatu:

nakładanie odpowiedniej ilości (około 2 mg/cm² powierzchni skóry)
zastosowanie w odpowiednim czasie przed ekspozycją słoneczną (około 15-20 minut przed wyjściem na słońce)
częste powtarzanie aplikacji filtra, zwłaszcza po kąpieli w wodzie (nawet jeśli producent podał informację o tym, że prepatat jest wodoodporny)
powtarzanie aplikacji filtra w ciagu dnia
wymiana preparatu z filtrem co sezon - stosowanie kremów z ubiegłego lata nie jest dobrym pomysłem - otwarty kosmetyk mógł utracić swoje właściwości ochronne

Generalnie niezalecane są preparaty przyspieszajace opalanie, które nie tylko nie chronią we właściwy sposób, ale również mogą być przyczyną poparzeń słonecznych. Należy pamiętać również, że żaden z dostępnych preparatów chroniących przed promieniowaniem słonecznym nie zapewnia stuprocentowej ochrony (prawidłowo aplikowane filtry z SPF >50 pozwalają zwykle zredukować narażenie o 92-95%).

Czy można przygotować skórę do opalania również od wewnątrz?

Choć nie odkryto jeszcze substancji, która przyjęta w postaci tabletki dawałaby trwałą opalenieznę, możemy przygotować naszą skórę na nadejście lata, również od wewnątrz. Ciekawym preparatem są suplementy diety zawierające beta-karoten. Beta-karoten jest tak zwanym prekursorem witaminy A, co oznacza, że po odpowiednich przemianach chemicznych w organizmie może być przekształcony w tę witaminę. Udowodniono, że beta-karoten jest silnym czynnikiem przeciwutleniającym- unieczynnia on cząsteczki wolnych rodników, które powstają w naszej skórze po długiej ekspozycji słonecznej i są przyczyną jej trwałych uszkodzeń. Beta-karoten zmniejsza ryzyko poparzeń słonecznych, może zapewniać trwalszą i bezpieczniejszą opaleniznę oraz zwiększać tolerancję skóry na opalanie. Stosowanie suplementów diety zawierających beta-karoten nie zwalnia jednak z konieczności stosowania filtrów przeciwsłonecznych. Nadmierne spożycie beta-karotenu może również powodować żółtawe lub pomarańczowe zabarwienie skóry.

Gaszenie letnich pożarów

Nawet najlepszy plan na opalanie może nas jednak zawieść. Kiedy zaśniemy na słońcu, nieopatrznie spłuczemy preparat lub zapomnimy o dodatkowej warstwie kremu może okazać się, że mimo wszystko doszło do poparzenia słonecznego. Ten rodzaj poparzeń zwykle jest powierzchowny i ogranicza się jedynie do płytkich warstw skóry (oparzenie I stopnia- zaczerwienienie i rumień). Domowe sposoby, jak okłady kefirem czy maślanką mogą być nieskuteczne, a co więcej nie należą do komfortowych. Z tego powodu w wakacyjnej walizce warto mieć na wszelki wypadek preparaty chłodzące, dedykowane oparzeniom posłonecznym oraz preparaty z pantenolem (spraye, pianki), których działanie ma właściwości łagodzące i regeneracyjne. Sprawdzić mogą się również opatrunki stosowane w drobnych oparzeniach typu aquagel, które przyniosą szybką ulgę w dolegliwościach.

Bibliografia

E. Ostrowska; Bezpieczne opalanie; Gazeta Farmaceutyczna; 6; 56; 2008
B. Diffey; Filtry przeciwsłoneczne jako środki zapobiegające rozwojowi czerniaka: postępowanie oparte na dowodach czy wynikające z przezorności?; Dermatologia po Dyplomie; 2010; 1(5); 50-54
A. Wojas−Pelc, K. Jaworek, L. Rajzer; Choroby skóry a promieniowanie słoneczne; Family Medicine & Primary Care Review; 2007; 9; 1; 131–135

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski