Pod opieką farmaceuty

Według statystyk ponad 1/3 Polaków po 65 roku życia przyjmuje więcej niż 5 różnych preparatów leczniczych. Takie zjawisko nazywa się polipragmazją, lub inaczej wielolekowością. Każdy z tych leków działa na inne schorzenie, których w tym wieku przecież nie brakuje, jednak stosowane razem w bardzo wielu przypadkach przeszkadzają sobie wzajemnie, a także źle wpływają na zdrowie samego pacjenta.

Polipragmazja zaczyna się stawać coraz większym problemem, który został dostrzeżony również przez Światową Organizację Zdrowia. Ponadto gdy dodamy do tego nieprawidłowy system nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii, braki i problemy wśród personelu medycznego, złe warunki przechowywania leków, to konsekwencje dla pacjenta mogą być bardzo groźne. Dlatego tak ważne jest, aby wdrażać systemy i programy, które będą zwiększały bezpieczeństwo farmakoterapii wśród pacjentów, takich jak na przykład program Opieki Farmaceutycznej, powoli wprowadzany przez nasze państwo. Jednak program ten jest ciągle w postaci pilotażu- gdzie więc szukać fachowej pomocy w sprawie bezpieczeństwa stosowanych leków? Oczywiście w aptece, w której już teraz pracuje fachowy personel przeszkolony do rzetelnego nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii.

Opieka farmaceutyczna - co to?

Jednym z elementów programu Opieki Farmaceutycznej mają być tak zwane Przeglądy Lekowe. W założeniu tego programu mają to być konsultacje prowadzone przez farmaceutę w odrębnym pomieszczeniu, gdzie pacjent będzie mógł dokładnie przedstawić wszystkie stosowane przez niego leki, a przeszkolony farmaceuta udzieli porad i wskazówek jak je stosować i czy ich działanie się wzajemnie nie wyklucza, a także czy leki nie są powielane.

Jednak już teraz, bez specjalnego programu Opieki Farmaceutycznej, doświadczony farmaceuta może bardzo wiele zdziałać, by pomóc swojemu pacjentowi. Co prawda rozmowa odbywa się wciąż przy okienku, a nie w specjalnie wydzielonym pokoju, co może nieco wpływać na komfort, jednak nie powinna to być duża przeszkoda. Farmaceuci są najlepiej przeszkoloną grupą zawodową, która może sprawdzić, czy w zażywanych lekach nie dochodzi do szkodliwych interakcji

Przeszkolony farmaceuta pomoże pacjentowi także w analizie podstawowych badań, jak na przykład morfologii krwi czy badań moczu. Gdy nie możemy dostać się do lekarza, zawsze można zwrócić się do farmaceuty o poradę w zakresie swoich badań czy leczenia lżejszych schorzeń. W wielu aptekach dostępne są także stacjonarne ciśnieniomierze, dzięki którym możemy sobie sprawdzić ciśnienie krwi oraz tętno, a farmaceuta skontroluje wynik.

Ponadto farmaceuta powie dokładnie i szczegółowo wszystko na temat przyjmowanych leków- na jaką dolegliwość są one przepisane, jak je przyjmować, czego unikać czy jak przechowywać dane leki. Może także sprawdzić czy leki należy przyjmować z posiłkami czy na czczo, oraz jakiego typu potraw powinien pacjent unikać.

Bardzo cennym atutem każdego farmaceuty, o czym nie każdy wie, jest również możliwość wystawienia przez niego tak zwanej recepty farmaceutycznej. Czym ona jest i kto może ją otrzymać?

Recepta farmaceutyczna - dla kogo?

Każdy farmaceuta, czyli osoba mogąca tytułować się magistrem farmacji i posiadająca prawo wykonywania zawodu farmaceuty, ma możliwość w nagłej sytuacji wystawić receptę na lek, który można otrzymać tylko i wyłącznie na receptę lekarską. Dotyczy to wszystkich leków, które są niezbędne do ratowania życia lub zdrowia pacjenta, z wyłączeniem leków psychotropowych i odurzających. Czyli w przypadku, gdy zabraknie nam leku a jesteśmy poza domem, albo zaczął się właśnie weekend i nie mamy możliwości udać się do lekarza po receptę, to możemy poprosić farmaceutę o pomoc i wystawienie przez niego recepty farmaceutycznej. Trzeba pamiętać, że receptę taką otrzymamy tylko w wyjątkowej sytuacji- to znaczy, że taki przypadek nie może się zdarzać cyklicznie. Ponieważ farmaceuta na ten moment nie ma wglądu w historię choroby pacjenta, więc warto by było, żeby uwiarygodnić fakt potrzeby danego leku. Dobrze jest na przykład przynieść puste opakowanie, lub starą receptę na nasze nazwisko by udowodnić, że lek jest nam potrzebny. A jeśli jest to nasza zaufana apteka, w której się zaopatrujemy to powinna ona mieć historię wykupionych przez nas leków. Pamiętajmy, że otrzymamy tylko jedno opakowanie leku po to, by udać się jak najszybciej do lekarza, by ten wystawił dalszą receptę. Ważne jest również fakt, że recepty farmaceutyczne są zawsze pełnopłatne i przepisane na nich leki nie podlegają refundacji.

Opieka farmaceutyczna - po co?

Niektórzy mogą się spytać - po co to wszystko? Głównym i najważniejszym założeniem jest zwiększenie bezpieczeństwa pacjenta i jego terapii. Ostatnio głośny był przypadek pacjenta hospitalizowanego kolejno na oddziałach kardiologicznym, internistycznym i neurologicznym, gdzie każdy kolejny lekarz specjalista przepisywał pacjentowi leki przeciwkrzepliwe jak: dabigatran, apiksaban, rywaroksaban i klopidogrel. Wszystkie te leki działają przeciwkrzepliwie, choć nieco różnią się mechanizmem działania. Brak rzetelnej kontroli i błędy w komunikacji z pacjentem sprawiły, że przyjmował on te leki jednocześnie- gdyby sytuacja ta nie została w porę wychwycona to mogłaby się skończyć nawet jego śmiercią z powodu masywnego krwotoku.

Z tego powodu tak istotna jest rzetelna kontrola nad celowością i rzetelnością prowadzonej farmakoterapii przez uprawnionego do tego specjalistę jakim jest niewątpliwie farmaceuta. Dlatego gdy mamy jakikolwiek problem zdrowotny, czy problem ze swoimi lekami warto udać się do swojej sprawdzonej apteki i tam poprosić o radę, a farmaceuta z pewnością jej udzieli!

Bibliografia:

• www.gov.pl; Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta; https://www.gov.pl/web/rpp/swiatowy-dzien-bezpieczenstwa-pacjenta [data dostępu 08.09.2023]
• W.M. Czarkowski, S. Bisch, K. Mleczko, P. Dziadkiewicz, D.A. Kmita, M. Wójcik, M. Janecki; Polipragmazja jako problem terapeutyczny w populacji pacjentów objętych opieką paliatywną i geriatryczną; Medycyna Paliatywna; 2021; 13 (1); 24-31
• www.nfz.gov.pl; Wielolekowość w Polsce. Nowy raport Narodowego Funduszu Zdrowia; https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/wielolekowosc-w-polsce-nowy-raport-narodowego-funduszu-zdrowia,7598.html [data dostępu 08.09.2023]

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski