Porządek w apteczce

Pierwsza pomoc w zasięgu ręki, czyli skuteczna organizacja domowej apteczki.

Apteczka pierwszej potrzeby to niezwykle istotna rzecz w każdym domu. Dla młodych ludzi początkowo wystarczy plaster i tabletki przeciwbólowe. Jednak z wiekiem, gdy pojawią się dzieci i przewlekłe choroby, nasza apteczka się rozrasta. Podręczna apteczka nie powinna też zajmować całej szafki. Co musi się w niej znaleźć, żeby w razie konieczności nie szukać leku czy opatrunku zbyt długo?

Apteczka domowa- co powinno się w niej znajdować? O czym pamiętać?  

Materiały opatrunkowe

Materiały opatrunkowe to absolutna podstawa każdej domowej apteczki. Przecież w razie zranienia i silnego krwotoku nikt nie będzie jechał szukać najbliższej apteki. Pół żartem pół serio takie wypadki zdarzają się przecież tuż po zamknięciu wszystkich aptek w okolicy. Dlatego lepiej być zawczasu przygotowanym. Potrzebnych jest przynajmniej kilka jałowych kompresów na ranę i bandaży do owinięcia i przytrzymania opatrunku lub przylepiec do przyklejenia. Warto się także zaopatrzyć w kilka sztuk tak zwanych sztucznych szwów, czyli plasterków do zwarcia rany ciętej (można je znaleźć pod nazwą steri-strip, czyli paski do zamykania rany). Kilka plasterków na małe skaleczenia również warto posiadać. Szczególnie przydatne mogą być plastry wodoodporne, które lepiej się trzymają na skórze pomimo zachlapania wodą. Można je wtedy naklejać gdy mamy skaleczenie a często wychodzimy na przykład na basen.

Płyny do odkażania

Gdy mówimy o ranach, to zanim się je zaopatrzy, należy dokładnie zdezynfekować uszkodzoną skórę. Tutaj wybór jest niezwykle szeroki. Wielu z nas pamięta z dzieciństwa pieniącą się i szczypiącą na brudnej ranie wodę utlenioną. Są dostępne do dziś, razem ze spirytusem salicylowym- jednak najnowsze wytyczne polecają inne, nowsze i skuteczniejsze środki odkażające. Aktualnie poleca się roztwory zawierające oktenidynę, ponadtlenki lub związki nanosrebra. Są to preparaty zdecydowanie lepsze niż woda utleniona i spirytus salicylowy, które aktualnie nie są rekomendowane do odkażania ran.

Środki na oparzenia

Specjalnym rodzajem ran, które należy szybko zaopatrzyć są oparzenia. Pierwszą, podstawową czynnością, którą należy wykonać po kontakcie z czynnikiem wywołującym oparzenie jest jak najszybsze schłodzenie uszkodzonej skóry- najlepiej chłodną wodą (nie polewa się takiego miejsca bardzo zimną tylko zawsze letnią/ lekko chłodną wodą). W przypadku poparzenia słonecznego na dużej powierzchni ciała, warto mieć pod ręką preparaty z pantenolem- najlepiej w formie delikatnej pianki, która będzie przynosiła sporą ulgę. Piankę należy tylko delikatnie wklepywać na poparzone miejsce.

W przypadku punktowych oparzeń gorącą wodą/olejem/parą wodną, czy rozgrzanym metalem, pierwszy punkt postępowania jest taki sam. Najpierw bardzo długie schładzanie miejsca poparzenia. Potem można przykleić specjalistyczny opatrunek hydrożelowy, który dobrze zabezpiecza ranę i daje jej najlepsze warunki do jak najszybszego gojenia się. Jeden taki opatrunek warto mieć wtedy w domu do szybkiej reakcji- później można sobie na spokojnie dokupić więcej w aptece. W przypadku oparzeń dużej powierzchni ciała zawsze trzeba udać się na Szpitalny Oddział Ratunkowy.

Urządzenia medyczne

Urządzenia medyczne to zakup, który musi być bardzo przemyślany, bo z założenia ma nam służyć przez wiele lat. Warto więc postawić na jakość i uznaną markę.

• Ciśnieniomierz

Pacjenci, którzy cierpią na przewlekłe nadciśnienie czy arytmię, oraz ludzie w podeszłym wieku powinni mieć w domu aparat do mierzenia ciśnienia. Jeżeli nie podróżujemy dużo to lepiej zainwestować w dobry ciśnieniomierz naramienny (małe urządzenia nadgarstkowe mogą podawać delikatnie zafałszowany pomiar niż w rzeczywistości). Dobrze by było, gdyby taki aparat mierzył również puls pacjenta, oraz alarmował w przypadku wystąpienia arytmii serca- obecnie większość renomowanych urządzeń posiada takie funkcje. Przed jego użyciem warto zaznajomić się z regułami prawidłowego pomiaru ciśnienia krwi.

• Aspirator do kataru

Aspirator do kataru to bardzo przydatne urządzenie w domu, w którym mieszka niemowlak. Takie dzieci nie posiadają jeszcze umiejętności samodzielnego wydmuchiwania nosa i to rodzic musi pomóc maluchowi w ewakuacji zalegającej wydzieliny. W razie wystąpienia kataru krople do nosa sprawdzą się świetnie, żeby udrożnić górne drogi oddechowe i ułatwić oddychanie, jednak nie pomogą wydostać się zalegającej wydzielinie. A może ona spływać w dół drzewa oskrzelowego i następnie powodować podrażnienie gardła i kaszel, a także stać się siedliskiem bakterii powodując silniejszą infekcję, niż dotychczasowe przeziębienie. Aspiratory do udrażniania nosa są wtedy świetnym rozwiązaniem. Są dostępne w wersji manualnej, gdzie rodzic musi wyciągnąć zalegającą wydzielinę przy pomocy siły własnego wdechu, lub w wersji do podłączenia do odkurzacza, gdzie siłę ssącą zapewnia maszyna (jest to wersja dla nieco odważniejszych rodziców i dzieci jednak dużo skuteczniejsza!). Trzeba tylko pamiętać by ustawić obroty odkurzacza na minimum.

• Inhalator do nebulizacji - nebulizator

Drugim urządzeniem medycznym, które warto rozważyć w swoim domu, w którym jest niemowlę to nebulizator. Nebulizacja to proces zamiany roztworu wodnego w delikatną mgiełkę, która następnie może być wdychana do płuc. Taka forma podania leku bardzo ułatwia miejscowe leczenie chorób układu oddechowego. Nebulizatory działają automatycznie, więc nie jest potrzebna współpraca pacjenta. Dlatego też idealnie nadają się do podawania leków wziewnych dzieciom i niemowlętom- wystarczy nałożyć im maseczkę na twarz, wlać lek do zbiorniczka i włączyć urządzenie. Nebulizator nie jest konieczny dla każdego noworodka ale warto rozważyć zakup w okresie jesienno-zimowym lub gdy nasz maluch jest skłonny do częstych infekcji górnych dróg oddechowych. Nebulizator pozwala podać nie tylko silne leki przeciwzapalne, czy rozkurczające drogi oddechowe, ale można też podawać przy ich pomocy zwykłą sól fizjologiczną, która działa nawilżająco i rozrzedza zalegającą w płucach wydzielinę. Nebulizator będzie też dobrym rozwiązaniem dla dorosłych, którzy cierpią na astmę, POChP czy mukowiscydozę- takie urządzenie niczym się nie różni od tego przeznaczonego dla dzieci. Jedyną zmianą jest po prostu wielkość maseczki do twarzy, przez którą podaje się lek.

Podstawowe leki przeciwbólowe/przeciwgorączkowe

Paracetamol i ibuprofen to bodajże dwa najsłynniejsze na świecie leki przeciwbólowe. Paracetamol jest bezpieczniejszy dla organizmu choć ma słabsze działanie przeciwbólowe. Ibuprofen z kolei jest mocniejszy i dodatkowo działa przeciwzapalnie, jednakże w dłuższej perspektywie może powodować pewne skutki uboczne. Leków tych można używać pojedynczo lub w przypadku silnego bólu lub gorączki – naprzemiennie. Warto mieć po jednym małym opakowaniu w domu.

Zarówno paracetamol i ibuprofen występują także w postaci syropu i można je podawać nawet niemowlakom, które ukończyły 3 miesiąc życia. W przypadku dzieci, szybkość działania jest bardzo ważna, dlatego przynajmniej jeden środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy w syropie to podstawa domowej apteczki w domu, w którym mieszkają małe dzieci.

• Zestaw przeciwwstrząsowy dla alergików

Osoby cierpiące na bardzo silne uczulenia, gdzie każdy kontakt z czynnikiem uczulającym może skończyć się wstrząsem anafilaktycznym, powinny mieć w swojej domowej apteczce zestaw przeciwwstrząsowy do natychmiastowego podania. Mowa tu o jednorazowym wstrzykiwaczu z adrenaliną. Podanie adrenaliny w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego jest absolutnie pierwszą czynnością, którą należy wykonać. Wygodne w użyciu ampułkostrzykawki sprawiają, że nawet nieprzeszkolona osoba jest w stanie łatwo podać lek w razie zagrożenia życia. Niestety jest to drogi preparat- jednakże w przypadku silnych alergików lepiej go mieć i nie użyć, niż nie mieć i potrzebować!

• NaCl

Mała rzecz, a przydatna. Jednorazowe ampułki z oczyszczoną solą fizjologiczną kosztują kilkadziesiąt groszy, a mogą być niezwykle przydatne. Można za ich pomocą nawilżać drogi oddechowe przy użyciu nebulizatora. Nadają się także do przemywania rany lub wypłukiwania ciała obcego z oka. Niewielka cena, za jednorazową ampułkę, a daje wiele możliwości. Warto mieć kilka sztuk pod ręką.

• Zapas leków

Jeden podpunkt wydaje się dość oczywisty, ale warto go podkreślić. Osoby przewlekle chore, które przyjmują leki na stałe powinny regularnie doglądać apteczki- zawsze powinien być tam zapas leków do stosowania przynajmniej na tydzień. Na uwadze trzeba mieć długie weekendy i święta, gdy wiele aptek jest krócej czynnych. Trzeba pamiętać, że choć w aptece jest zawsze wiele leków, to istnieje możliwość, że akurat tego naszego, w tym konkretnym momencie może zabraknąć i trzeba poczekać do kolejnego dnia na zamówienie. Pewnym utrudnieniem są obecnie recepty całoroczne, które można w praktyce realizować tylko w jednej aptece- więc jeśli akurat w niej zabraknie naszego leku, to nie ma możliwości podejścia do innej apteki. Dlatego lepiej jest pilnować swoich podstawowych medykamentów i na bieżąco uzupełniać braki.

Bibliografia:

B. Karolewicz, J. Pluta, D. Haznar; Nebulizacja jako metoda podawania leków; Terapia i Leki; 2019; Tom 65; Nr 4; 291-304

M. Zaremba, A. Staniszewska, M. Niewada; Niesteroidowe leki przeciwzapalne – fakty i mity; Choroby Serca i Naczyń; 2012; tom 9; nr 3; 119-136

W. Gaszyński; Wstrząs anafilaktyczny; Lekarz POZ; 2017; 2; 98-103

K. Osmałek, F. Furmanik, Z. Kopański, L. Zimnoch, J. Rowiński, J. Strychar; Oparzenia u dzieci; Journal of Clinical Healthcare; 2018; 1; 34-40 

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski