Sezon na alergię

Zbliżający się wielkimi krokami sezon alergiczny jest dla wielu ludzi najmniej ulubioną porą. Skąd się bierze alergia, jakie leki są skuteczne?

Od pyłków do orzeszków ziemnych: Zrozumieć alergię

Alergia to powszechna reakcja układu odpornościowego na różne substancje zwane alergenami, które organizm błędnie postrzega jako szkodliwe. Objawy mogą wahać się od łagodnych, takich jak kichanie i katar, do ciężkich, jak wstrząs anafilaktyczny, który może nawet zagrażać życiu. Unikanie alergenów, czy przyjmowanie leków to tylko niektóre ze sposobów radzenia sobie z alergiami.

Przyczyny alergii

Co to jest alergia? Alergia jest spowodowana nadmierną reakcją układu odpornościowego na pozornie nieszkodliwe substancje zwane alergenami. Kiedy alergen dostaje się do organizmu, układ odpornościowy mylnie uznaje go za zagrożenie i wytwarza przeciwciała mające zwalczyć dany alergen zwane immunoglobuliną E (IgE). Ona z kolei powoduje uwalnianie substancji chemicznych, takich jak histamina, która jest mediatorem stanu zapalnego. Alergenem może być praktycznie wszystko- pyłki, roztocza, sierść zwierząt, ukąszenia owadów, a nawet leki czy tworzywa sztuczne. W przypadku alergii pokarmowych, czynnikiem wyzwalającym uczulenie mogą być orzeszki ziemne, jajka, mleko czy nawet ryby.

Jakie są objawy alergii?

Jednym z głównych czynników powodujących objawy alergii jest histamina. Jest ona magazynowana w komórkach tucznych i jest z nich uwalniana w odpowiedzi na kontakt z alergenem. Następnie łączy się ona z receptorami histaminy H1 w okolicy dotkniętej przez dany alergen. To właśnie aktywacja wspomnianych receptorów daje objawy alergii, takie jak:

• skurcz mięśni gładkich oskrzeli przez co ciężej nam się oddycha
• skurcz mięśni gładkich jelit
• skurcz naczyń krwionośnych z jednoczesnym zwiększeniem przepuszczalności naczyń włosowatych co powoduje zaczerwienienie ciała czy spojówek i uczucie gorąca
• zwiększenie wydzielania śluzu w drogach oskrzelowych
• reakcje skórne jak pokrzywki, świąd lub obrzęk

Skrajnym przypadkiem alergii jest reakcja anafilaktyczna, mogąca prowadzić nawet do śmierci. Dzieje się tak najczęściej na skutek gwałtownego obniżenia ciśnienia krwi- należy wtedy jak najszybciej podać adrenalinę domięśniowo i skontaktować się z placówką ochrony zdrowia.

Jak szybko zwalczyć objawy alergii

W celu szybkiego zwalczania objawów alergii- wysypki, kataru, czy innych reakcji uczuleniowych najlepiej jest zastosować tabletki na alergię zawierające leki przeciwhistaminowe (czyli uniemożliwiające łączenie się histaminy z jej receptorem). Istnieje kilka generacji tych leków, z czego substancje zaliczane do I generacji nie są z reguły stosowane z powodu wielu działań niepożądanych. Do bezpieczniejszych leków na alergię II generacji zaliczamy między innymi: cetyryzynę, loratadynę rupatadynę czy bilastynę a także feksofenadynę. Leki te charakteryzują się dużą skutecznością i szybkim czasem działania (nawet do 20 minut od podania). Ich kolejną zaletą jest długi czas działania, który wynosi około 24 godzin. Oznacza to, że najczęściej wystarczy przyjmować jedną tabletkę dziennie. Ponadto nie wykazują tak wielu efektów ubocznych jak leki antyhistaminowe I generacji, które głównie wywołują senność, zaburzenia gastryczne czy bóle i zawroty głowy. W Polsce większość leków na alergię jest bez recepty i są dostępne we wszystkich aptekach.

A czy wapno na alergię pomoże? Ogólnie przyjęło się, że w przypadku wielu uczuleń, takich jak alergia na słońce czy alergia skórna na przykład po ukąszeniu owada, warto podawać rozpuszczalne preparaty wapnia. Niestety najnowsze badania wskazują, że skuteczność tego rodzaju preparatów jest raczej znikoma. Nie są one na szkodliwe ale też niespecjalnie pomocne.

Czy można wyleczyć się z alergii?

Alergia to choroba przewlekła, której objawy występują nawrotowo i są bezpośrednio związane z narażeniem na styczność z konkretnym antygenem. W niektórych przypadkach możliwe jest stosowanie preparatów odczulających- terapię tego rodzaju przeprowadza się pod kontrolą lekarza alergologa- jest ona zwykle wielomiesięczna i niestety nie zawsze kończy się pełnym sukcesem terapeutycznym.

Leczenie odczulającego nie można zastosować dla niektórych rodzajów alergenów, na przykład dla alergii pokarmowej.  W takich przypadkach stosuje się leczenie objawowe, jak wymienione wyżej preparaty antyhistaminowe doustne, krople do nosa i krople do oczu na alergie zawierające inne substancje – na przykład kromony czy miejscowe glikokortykosteroidy. Poza tymi preparatami ważne jest również stosowanie ogólnych zaleceń prozdrowotnych dedykowanych alergikom. Należy do nich między innymi zapoznanie się z kalendarzem pylenia określonych roślin, na które występuje alergia. W szczycie pylenia warto ograniczyć swoją aktywność na świeżym powietrzu oraz unikać otwierania okien, zwłaszcza przed snem lub stosować przesłony na okna. Po dłuższym pobycie w miejscu, gdzie jesteśmy narażeni na alergeny (las, łąka, itp.) warto oczyścić błony śluzowe- przepłukać gardło wodą, a jamę nosową i spojówki roztworem soli fizjologicznej (0,9% NaCl), dzięki czemu zmniejszymy nasilenie objawów kontaktowych. Stosowanie się do tych  zaleceń sprawi, że życie nie będzie co prawda wolne od alergii, ale jej objawy nie będą już tak dokuczliwe.

Bibliografia:

M. Protasiewicz, A. Iwaniak; Alergie pokarmowe i alergeny żywności; Bromat. Chem. Toksykol.; XLVVII’ 2014; 2; 237-242

E. Dadas-Stasiak, B. Kalicki, A. Jung; Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii; Pediatr Med Rodz; 2010; 6 (2); 92-99

M. Woźniak-Wakuluk, R. Nowicki; Leki przeciwhistamiowe w alergicznych chorobach skóry; Forum Medycyny Rodzinnej; 2008; tom 2; nr 4; 298-301

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski