Wątroba potrzebuje wsparcia - jak zapobiegać uszkodzeniom wątroby

Wątroba to jeden z najważniejszych narządów w naszym organizmie. Ma uniwersalne właściwości ponieważ jednocześnie gospodaruje węglowodanami, tłuszczami i białkami, wytwarza żółć potrzebną do trawienia tłuszczów, ma ważną funkcję w układzie immunologicznym oraz przede wszystkim jest centrum detoksykacyjnym dla całego organizmu – innymi słowy neutralizuje różnorakie toksyny. Jak można wspomóc wątrobę w jej codziennym funkcjonowaniu?

Funkcje wątroby

Wątroba to największy gruczoł w ciele człowieka, jej masa może wynosić nawet 1,5 kg i jest bardzo silnie unaczyniona. W większości jest zbudowana ze specjalnych komórek zwanych hepatocytami. Ponieważ jedną z jej funkcji jest detoksykacja, więc komórki wątroby mają unikatową w ciele człowieka właściwość – a jest nią regeneracja. Jednak jest to właściwość ograniczona – jeśli przekroczymy możliwości regeneracyjne wątroby to możemy doprowadzić do jej trwałego uszkodzenia.

Jak choruje wątroba?

Istnieją trzy stopnie uszkodzenia wątroby. Są to:

Stłuszczenie wątroby – jest to częsty stan, który może się rozwinąć w wyniku nadużywania alkoholu, wirusów czy otyłości i często towarzyszącej jej insulinooporności. Stłuszczona wątroba często nie daje żadnych objawów i stan ten jest jak najbardziej odwracalny.
Zwłóknienie wątroby – jest to już stan przewlekły, gdy wątroba przez dłuższy czas pozostaje pod wpływem czynników uszkadzających. Dochodzi wtedy do obumarcia wielu komórek wątroby. Niektóre objawy zwłóknienia to bóle brzucha, uczucie ciągłego zmęczenia czy żółtaczka. Jest to stan w większości nieodwracalny, chyba, że wdroży się leczenie we wczesnym stadium.
Marskość wątroby to ostatnie stadium jej degeneracji. Jest to stan permanentny i nieodwracalny. Jej typowymi objawami są osłabienie apetytu, szybkie chudnięcie stan podgorączkowy i tak zwany wygląd „kasztanowego ludzika”, czyli charakterystyczna sylwetka ludzi z ciężką marskością wątroby – powiększony obwód brzucha z powodu wodobrzusza i szczupłe kończyny górne i dolne z powodu zaniku mięśni.

Najczęstsze przyczyny uszkodzenia wątroby to:

Alkohol – jest to jeden z głównych czynników uszkodzenia wątroby i nie tylko
Wirusowe Zapalenie Wątroby typu A, B i C
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD)
Niektóre leki przyjmowane przewlekle
Choroby autoimmunologiczne
Toksyny

Jak można pomóc wątrobie?

Wątroba jest w stanie sama sobie poradzić jeśli jej za bardzo nie przeszkadzamy, jednak nie zawsze jest to możliwe. Jak było wspomniane wcześniej, gdy dojdzie już do marskości wątroby, czy zwłóknienia znacznego stopnia to nie jesteśmy już w stanie zbyt wiele zrobić by jej pomóc. Jednak na wczesnych etapach stłuszczenia wątroby czy nawet jej zwłóknienia możemy wdrożyć kilka czynności, które pomogą w jej prawidłowym funkcjonowaniu.

Wysiłek fizyczny – jest to bardzo istotne nie tylko dla wątroby, ale i dla całego organizmu. Dobrze wykonywana aktywność fizyczna pomaga w lepszej przemianie materii i w utrzymaniu prawidłowej masy ciała
Zdrowa i zrównoważona dieta wątrobowa – jest to jeden z najważniejszych czynników, dzięki któremu nie będziemy nadmiernie obciążać naszej wątroby. Spożywanie warzyw, owoców i pełnoziarnistego pieczywa, unikanie potraw smażonych na głębokim tłuszczu, ograniczenie ogólnego spożycia tłuszczów zwierzęcych, spożywanie chudego mięsa i ryb oraz ograniczenie spożycia tak zwanych fast foodów to najważniejsze elementy dobrej diety
Wyeliminowanie najbardziej uszkadzającego wątrobę czynnika jakim jest alkohol. Jest to jedna z głównych przyczyn powstawania marskości wątroby, ponieważ alkohol jest metabolizowany w wątrobie i zamieniany tam w niezwykle szkodliwy aldehyd
Ograniczenie obciążających wątrobę niepotrzebnych leków i suplementów diety jak na przykład odżywki białkowe przyjmowane przez ludzi chcących szybko zwiększyć swoją masę mięśniową.

Co brać na regenerację wątroby?

Poza wspomnianymi wcześniej sposobami na poprawę funkcji wątroby możemy także wspomóc ją przy pomocy współczesnej farmakoterapii. Istnieje cały szereg leków, suplementów oraz ziół, które wspierają wątrobę poprzez działanie regeneracyjne, ochronne lub chociażby wspomagające trawienie. Do najpopularniejszych ziół, leków czy suplementów na wątrobę, które można kupić bez recepty należą:

witamina E - jest to bardzo silny przeciwutleniacz, który chroni komórki przed wolnymi rodnikami – może chronić wątrobę przed tzw. stresem oksydacyjnym
cholina i asparginian ornityny – wspomagają wątrobę dzięki polepszeniu metabolizowania tłuszczów
fosfolipidy – wspierają regenerację uszkodzonych komórek wątroby witamina D – warto przyjmować przynajmniej 1000 UI tej witaminy, gdyż jej
niedobór może wpływać na rozwój niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby
kwasy omega-3 – warto je zażywać nie tylko ze względu na korzystny wpływ na układ odpornościowy czy nerwowy ale również ze względu na ich wpływ na metabolizowanie tłuszczów, co może odciążać wątrobę
ostropest plamisty – zioło to zawiera bardzo korzystną dla wątroby sylimarynę – jest to kompleks flawonolignanów, które działają hepatoprotekcyjnie i regenerująco
karczoch – jest to cenne zioło wspierające wątrobę dzięki obecności cynaryny – związku o silnym działaniu przeciwutleniającym a ponadto pobudza on wydzielanie żółci i produkcję kwasów żółciowych

Bibliografia:

P. Gulbicka, A. Kanikowska, M. Grzymisławski; Współczesne terapie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby; Forum Zaburzeń Metabolicznych; 2018; tom 9; nr 4; 168-174
A. Habior; Zioła i suplementy a ryzyko uszkodzenia wątroby; Gastroenterologia Kliniczna; 2012; tom 4; nr 2; 59-68
M. Hartleb i in.; Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ; Lekarz POZ; 4; 2017; 225-248

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski